Lemoniadou Lab

Ως καρκινικοί δείκτες ονομάζονται οι πρωτεΐνες που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα ή από υγιή κύτταρα ως απάντηση στην παρουσία του όγκου και μπορούν να μετρηθούν ποσοτικά, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με την διάγνωση, πρόγνωση και παρακολούθηση της θεραπευτικής αγωγής της νόσου.

Μία αύξηση ή συνεχής αύξηση στα επίπεδα των καρκινικών δεικτών συχνά υποδηλώνει υποτροπή, μετάσταση και μικρή ανταπόκριση στη θεραπεία, ενώ μειωμένα επίπεδα υποδεικνύουν θετική ανταπόκριση στη θεραπεία και συνεπώς καλή πρόγνωση.
Οι πιο κάτω κυριότεροι καρκινικοί δείκτες έχουν αποδειχθεί ότι σχετίζονται με την παρουσία καρκίνου στα αντίστοιχα όργανα.

Ca 125
Βλεννίνη ανιχνεύσιμη με μονοκλωνικά αντισώματα, καρκίνος ωοθηκών.

Ca 15.3
Βλεννίνη ανιχνεύσιμη με μονοκλωνικά αντισώματα.Παρακολούθηση καρκίνου του μαστού.

Ca 19.9
Γλυκολιπίδιο που φέρει αντιγόνο Lewis.
Παρακολούθηση καρκίνου παγκρέατος.

CEA
Γλυκοπρωτείνη,
όγκοι γαστρεντερικού και άλλα αδενοκαρκινωμάτα.

HCG
Γλυκοπρωτείνη αποτελούμενη από 2 υποομάδες.
Διάγνωση και παρακολούθηση NSGCT, χοριοκαρκινωμάτων, σεμινωμάτων, πρόγνωση όγκων εκ γεννητικών κυττάρων.
PSA - Γλυκοπρωτείνη - Διάγνωση, παρακολούθηση καρκίνου του προστάτη.
Άλφα-Φετοπρωτεΐνη ή AFP (Alpha-Fetoprotein)
- Γλυκοπρωτείνη - ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα ,όγκοι εκ γεννητικών κυττάρων.
CYFRA 21.1
-Τμήμα κυτοκερατίνης ,καρκίνου κύστεως πνεύμονα.

1) Καρκινοεμβρυϊκό Αντιγόνο ή CEA (CarcinoEmbryonic Antigen)
Μπορεί να είναι αυξημένο σχεδόν σε κάθε αδενοκαρκίνωμα προχωρημένου σταδίου, ενώ σπάνια ανιχνεύεται σε αρχικά στάδια.
Αυξημένα επίπεδα CEA μπορεί να εμφανιστούν και σε μη νεοπλασματικά νοσήματα.
(ηπατίτιδα, ηπατική κίρρωση, αποφρακτικός ίκτερος και σε ανθρώπους που απλά καπνίζουν πολύ.
Χρησιμεύει κυρίως για την παρακολούθηση ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου. Φυσιολογικές τιμές: 0 - 3,5 μg/L (0 - 5 για καπνιστές)

2) Άλφα-Φετοπρωτεΐνη ή AFP (Alpha-Fetoprotein)
Παράγεται στο ήπαρ του εμβρύου, στο γαστρεντερικό σύστημα και στο λεκιθικό ασκό. Η πρωτεΐνη αυτή κυκλοφορεί στο αίμα του εμβρύου και εξαφανίζεται σταδιακά και αντικαθίσταται από τη λευκωματίνη. Η κύρια χρησιμότητα της είναι α) σε συνδυασμό με την HCG στη διάγνωση, παρακολούθηση και πρόγνωση ασθενών με σεμινωματώδεις όγκους δηλαδή όγκους στα γεννητικά όργανα -και στα δυο φύλα και β) στη διάγνωση του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος.

3) CA 125
Υπάρχουν πολλά CA (cancer antigens), αλλά μόνο μερικά αποδείχτηκαν χρήσιμα. Βρίσκεται αυξημένο στον επιθηλιακό καρκίνο των ωοθηκών. Αυξάνεται και φυσιολογικά στην περίοδο και στην εγκυμοσύνη.

4) CA 15-3
Αυξημένα επίπεδα εμφανίζονται στον καρκίνο του μαστού, αλλά και σε άλλα αδενοκαρκινώματα. Αυξημένες τιμές μπορεί να εμφανιστούν και σε άλλες παθήσεις καλοήθεις του μαστού, αλλά και σε παθήσεις του ήπατος. Φυσιολογικές τιμές 0 – 35 U/L

5) CA 19-9
Ανιχνεύεται αυξημένη στον καρκίνο του παγκρέατος, στο 50% των ασθενών με καρκίνο στομάχου και στο 1/3 των ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου. Η παγκρεατίτιδα, ο ίκτερος, η κίρρωση και η κυστική ίνωση δίνουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Φυσιολογικές τιμές: 0 - 37 U/L.

6) Ανθρώπινη Χοριακή Γοναδοτροπίνη ή HCG (Human Chorionic Gonadotropin)
Παράγεται στον πλακούντα φυσιολογικά και είναι χρήσιμη τις πρώτες 2 βδομάδες της εγκυμοσύνης. Αυτή είναι η ουσία που μετράνε και τα τεστ εγκυμοσύνης . Εκτός εγκυμοσύνης, αυξημένη εμφανίζεται στο χοριοκαρκίνωμα και στο 60% των ασθενών με καρκίνο των όρχεων. Φυσιολογικές τιμές: 0 - 5 IU/L

7) Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο ή PSA (Prostate Specific Antigen)
Παράγεται στον προστάτη και συμβάλλει στη γονιμότητα του σπέρματος. Είναι δείκτης καρκίνου του προστάτη, αν και μετρίως αυξημένα επίπεδά του μπορεί να μετρηθούν στην καλοήθη υπερτροφία του προστάτη.
Το ειδικό προστατικό αντιγόνο είναι μια Γλυκοπρωτείνη με 237 αμινοξέα που παράγεται από τα φυσιολογικά τα καλοήθη και τα καρκινικά επιθηλιακά κύτταρα. Βρίσκεται στο σπερματικό και προστατικό υγρό και η κύρια λειτουργία του είναι η υγροποίηση του σπέρματος.
Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί την συνηθέστερη κακοήθη νόσο στους άνδρες άνω των 50 ετών. Ευθύνεται για πάνω από το 15% των καρκίνων στους άνδρες.
Το PSA παράγεται από τα επιθηλιακά κύτταρα του προστάτη και εκκρίνεται φυσιολογικά διαμέσου των προστατικών πόρων στο σπερματικό υγρό όπου βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις.

Ενώ σε φυσιολογικές συνθήκες ελάχιστη ποσότητα εισβάλλει στη κυκλοφορία του αίματος ,σε παθολογικές καταστάσεις τα επίπεδα του PSA στον ορό αυξάνουν σημαντικά.
Κλινική Σημασία του PSA
Τα επίπεδα του PSA στον ορό χρησιμοποιούνται κυρίως για τη πρώιμη ανίχνευση και το χειρισμό ασθενών με καρκίνο του προστάτη ,την σταδιοποίηση του καρκίνου ,την παρακολούθηση της θεραπείας ,την ανίχνευση επανεμφάνισης καρκίνου και σαν προγνωστικός δείκτης.
Πρώιμη ανίχνευση : Τα επίπεδα του PSA στον ορό μετριούνται για την πρώιμη ανίχνευση και τον έλεγχο ασθενειών που σχετίζονται με τον προστάτη, κυρίως για τον καρκίνο του προστάτη ,όμως αυξημένα επίπεδα PSA στον ορό μπορεί ακόμα να ανευρεθούν σε καλοήθη υπερπλασία του προστάτη ,όπως και σε φλεγμονώδεις καταστάσεις του προστάτη αδένα.
Παρακολούθηση θεραπείας: Σημαντική ένδειξη για το PSA σε περιπτώσεις διαγνωσμένου καρκίνου του προστάτη είναι η παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας που έγινε ,είτε χειρουργικής ,είτε ραδιολογικής είτε φαρμακευτικής.Mείωση των επιπέδων του PSA στα φυσιολογικά είναι ένδειξη της πλήρους αφαίρεσης η απαλλαγής από τον όγκο.

FPSA(Free PSA)
To ποσοστό του ελεύθερου PSA στον ορό βρέθηκε να αυξάνει σημαντικά σε ασθενής με καλοήθη υπερπλασία ,ενώ μειώνεται σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη.O λόγος ή το ποσοστό της συγκέντρωσης του ελεύθερου PSA προς την συγκέντρωση του ολικού ,είναι ένας καινούργιος δείκτης ,ό οποίος προτείνεται να χρησιμοποιείται για να διευκρινίζει καταστάσεις ,μεταξύ καλοήθους υπερπλασίας και καρκίνου ,ιδιαίτερα στους άνδρες εκείνους που έχουν ενδιάμεσα επίπεδα ολικού PSA ορού.
Kλινική σημασία του λόγου FPSA/TPSA

1- παρέχει έναντι του PSA καλύτερη εκτίμηση της πιθανότητας να έχει κάποιος καρκίνο του προστάτη ,συμβάλλοντας έτσι στον καλύτερο διαχωρισμό μεταξύ καρκίνου και καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη.

2 Bελτιώνει την ευαισθησία και την ειδικότητα της εξέτασης του PSA ,μειώνοντας τον αριθμό των αρνητικών βιοψιών ,ιδιαίτερα σε τιμές PSA 4- 10 ng/ml και αυξάνοντας τον αριθμό των ανιχνεύσιμων καρκίνων σε τιμές < 4 ng/ml.
Φυσιολογικές τιμές ολικού PSA είναι:
0 - 2,5 ng/mL (για 40-49 ετών), 0 - 3,5 ng/mL (για 50-59 ετών), 0 - 4,5 ng/mL (για 60-69 ετών) και 0-6,5 ng/mL (για >70 ετών).

Καρκινικοί Δείκτες